Günlük yaşamda birçok karar alırken veya çeşitli durumlarla başa çıkarken, mantıklı ve rasyonel düşünce sürecimizi kullandığımızı düşünürüz. Gerçek böyle midir? Bazen bazı düşünce süreçlerimiz, irrasyonel ya da illojik bir hale dönüşebilir. İrrasyonel düşünceler, genellikle mantık kurallarına uymadığı için toplumsal hayatta birçok olumsuz etkiye yol açabilir. Bu blog yazısında, irrasyonel ve illojik düşüncelerin bireyler ve toplum üzerindeki yansımalarını kısaca ele alacağız.

İrrasyonel Düşünce nedir

İrrasyonel düşünce, mantıksal çıkarım yapılamayan veya gerçek verilere dayanmayan bir düşünme biçimidir. Örneğin, bir kişi çözüme ulaşmak yerine sürekli olumsuz düşüncelere kapılabilir. Normal şartlarda rasyonel bir birey, bir projede hata yaptığında, bu hatadan ders çıkarmalıdır. Ancak irrasyonel biri, bu hatayı kişisel bir başarısızlık olarak görüp, kendi yeteneklerini sorgulayabilir.

İrrasyonel düşüncenin sık görülen şekillerinden biri genelleme şeklinde çıkarımdır. Örneğin, bir kişi birisiyle kötü bir deneyim yaşadıktan sonra, "Tüm insanlar güvenilmez" yargısına varabilir.. Bu tür genel yargılar, bireylerin sosyal ilişkilerini oldukça bozan hatalı düşüncelerdir. Birey sosyal ilişkinin tadını çıkaracağına sosyal ilişkide bulunduğu kişiden nasıl zarar görebileceği kaygısı ile kahrolur. Sonuç sosyal iletişimden kaçmak ve yalnızlığa mahkum olmaktır.

İllojik Düşüncenin Etkileri

İllojik düşünce, mantık yürütme sürecinin tamamen dışına çıkarak yapılan düşünme biçimidir. Genellikle duygusal durumlarla bağlantılıdır. Örneğin, korku ya da kaygı, bireyin mantıklı düşünme yetisini kısıtlayabilir. Bu durumda birey, mantıklı bir çözüm bulmak yerine, karmaşık ve yanlış çıkarımlara yönelebilir.

Kontrollü bir deney yapıldığında, katılımcıların korku durumunda daha irrasyonel kararlar aldıkları gözlemlenmiştir. Örneğin, bir kişi uçuş korkusu nedeniyle asla uçağa binmeyi düşünmez. Oysa ki, uçak seyahatinin istatistiklere göre daha güvenli olduğu bilimsel olarak kanıtlanmıştır.

İllojik düşünce gerçek dışı olarak ,mümkün olabilecek veya olamayacak şekilde görülebilir . Kişide normal mantığın yerini illojik mantığın aldığı geçici veya uzun süreli psikolojik tablolara akıl hastalıklarında rastlanılmaktadır.

panik halinde yüzde kaygı ifadesi

Toplumsal Yansımaları

İrrasyonel ve illojik düşüncelerin toplumsal yansımaları oldukça geniştir. Bir toplumdaki insanların irrasyonel düşünceleri, sosyal anlayış ve etkileşimlerin bozulmasına neden olabilir. Bu durum, özellikle kriz anlarında belirgin hale gelir. Örneğin, bir doğal felaket sonrası, insanların panik ile davranma biçimleri mantıklı düşünmelerinin önüne geçebilir.

Bu tür birçok olay, bireylerin sosyal dayanışma bağlarını azaltabilir. İnsanlar arasında güvensizlik ve korku yaratabilir. Örneğin, kısıtlı bilgiye sahip bireyler, yanlış bilgileri hızla yayarak toplumsal paniği artırabilir. Bu durumda, iletişim eksiklikleri ve yanlış anlamalara dayanan sosyal sorunlar ortaya çıkabilir.

Sosyal Medyanın gücü

Medya, irrasyonel düşüncelerin yayılması konusunda büyük bir rol oynamaktadır. Sosyal medya platformları, genellikle gerçek dışı haberlerin hızla yayıldığı ve yanlış bilgilendirmenin yüksek olduğu alanlardır. Kısıtlı kaynaklara sahip ya da uyduran bireylerin bazı durumlar hakkında bilgi paylaşımı , toplumun irrasyonel korkularını artırabilir

Birçok kişi, sosyal medya üzerinde gördüğü bilgilere daha fazla güvenerek o bilgilere dayalı düşünmeye başlar. Bu durum, toplumsal bir algı oluşturabilir ve bir çarpık düşüncenin gerçeğe dönüşmesine neden olabilir. Günümüzde vaktinin çoğunu sosyal medyada gezinmeye ayıranların sayısının hızla artması tehlikenin büyüklüğünü anlatmaya yeter sanırım.

Önleyici Yaklaşımlar

İrrasyonel ve illojik düşüncelerin toplum üzerindeki etkileri ağır olsa da, bu tür düşünceleri önlemek ve azaltmak mümkündür. İşte, bireylerin ve toplumların bu konuda atabileceği bazı adımlar:

1. Farkındalık Geliştirmek: İrrasyonel düşüncelerin farkında olmak, bu düşünceleri ele almanın ilk adımıdır. Bireyler, düşüncelerini sorgulamalı ve mantıklı bir şekilde değerlendirmelidir.

   
   

2. Eğitim: Eğitim, bireylerin mantıklı düşünme yeteneklerini geliştirmeleri konusunda en etkili yöntemlerden biridir. Okullarda ve topluluklarda bu konuda eğitim programları düzenlenmelidir .Ayrıca kişilerin kendisini geliştirmesi için kitap okuma alışkanlığının kazandırılması çok yararlıdır.

   
   

3. Kritik Düşünme Becerilerini Geliştirmek: Bireylerin düşüncelerini eleştirel bir şekilde değerlendirme yeteneklerini artırmak, irrasyonel düşüncelerin azaltılmasına yardımcı olabilir. Bunun için toplumda kültürel düzeyin artırılması şarttır.

   
   

4. Medyada ve Sosyal Medyada farkındalık geliştirilmesi : Medyanın, sorumlu ve doğru bilgi yayması teşvik edilmelidir. Bu sayede toplumdaki yanlış bilgilendirme oranı azalabilir. Toplumsal fertlerde eğitimin kalitesinin artırılması ,günümüz insanında yaygın olan sorgulamadan inanma ve kabullenmeyi azaltabilir.

   
   

5. Sosyal Destek Gurupları: Toplum üyeleri arasında destek ağı oluşturmak, bireylerin irrasyonel düşüncelerle başa çıkmalarına yardımcı olabilir. Destek grupları ya da topluluk etkinlikleri düzlenerek farkındalık gelişmesine katkı sağlanabilir.

   
   

Bu önerilerin hayata geçirilmesi, irrasyonel ve illojik düşüncelerin birey ve toplum üzerindeki olumsuz etkilerini azaltabilir.

Son Söz

İrrasyonel ve illojik düşünceler, hem bireyler hem de toplumlar için ciddi sorunlar teşkil edebilir. Mantıklı ve rasyonel düşünmenin teşvik edilmesi, bireylerin daha sağlıklı kararlar almasına yardımcı olur. Eleştirel düşünmenin yanlış bir yönü olmadığı ve toplumsal destek ağlarının güçlendirilmesi, irrasyonel düşüncelerin toplum üzerindeki etkilerini azaltmak için atılacak en önemli adımlardan olduğu gerçeğini öğrenmemiz ve yakınlarımıza öğretmemiz gerekir. Unutmayalım ki, düşüncede mantık ve mantıklı bir yaklaşım benimseyen bireylerin oluşturduğu toplumlar sağlıklı bir şekilde ilerleme şansına sahip olurlar.